Terapia EEG Biofeedback to praca Klienta z własnymi falami mózgowymi (bio-) dzięki podawanej informacji zwrotnej (-feedback), pod kierunkiem neuroterapeuty.
To wykorzystanie specjalistycznego oprogramowania do odzwierciedlenia procesów psychofizjologicznych, z których osoba nie zdaje sobie zwykle sprawy, a które może nauczyć się świadomie kontrolować.
Przedrostek bio odnosi się do biologii i o wszystkich dynamicznych procesach zachodzących w naszym organizmie. Nasz mózg zajmuje się zarządzaniem tą dynamiczną strukturą. Biofeedback oznacza dostarczanie osobie informacji zwrotnej feedback o procesach zachodzących w jej organizmie.
Podstawowym założeniem tej metody jest aktywne zaangażowanie klienta w kontrolowanie własnych procesów fizjologicznych.
EEG Biofeedback opiera się na dwóch podstawowych założeniach; po pierwsze, że aktywność elektryczna mózgu odzwierciedla stan psychiczny, po drugie, że tę aktywność możemy trenować. To nauka samoregulacji fal mózgowych, osiągania pożądanego stanu umysłu.
Powszechnie uważa się, że nagradzanie odpowiedniego zachowania zwiększa prawdopodobieństwo jego wystąpienia w przyszłości. Zachowaniem wzmacnianym w metodzie EEG Biofeedback jest wytwarzanie określonych wzorców fal mózgowych. Nagroda za takie zachowanie jest informacja o sukcesie przekazywana przez komputer za pomocą dźwięków i wyświetlanego obrazu.
EEG Biofeedback polega na rejestrowaniu informacji pochodzących z fal mózgowych za pomocą elektrod umieszczonych na skórze głowy i wyświetlaniu ich na ekranie komputera, czyli dostarczaniu klientowi informacji zwrotnej. Gdy klient zmienia swój stan psychiczny, zmieniają się amplitudy fal mózgowych o różnych częstotliwościach. Klient widzi tę zmianę, ponieważ jest ona odzwierciedlana na ekranie komputera, i stara się zmieniać swój wzorzec fal mózgowych, aby osiągnąć z góry ustalony cel. W ten sposób uczy się samoregulacji.
Na czaszce jesteśmy w stanie zarejestrować aktywność bioelektryczną o różnej częstotliwości:
Fale Delta 0,5-3 HzNajwolniejsze z fal mózgowych. Czynność delta jest dominująca w czasie czuwania u prawidłowo funkcjonujących niemowląt aż do 6 miesiąca życia. Podczas snu fale te występują u osób w każdym wieku. Kojarzone są z głębokim snem, ponieważ w czwartej fazie snu stanowią ponad 50% rejestrowanej czynności mózgu. W stanie Delta następuje regeneracja sił fizycznych i umysłowych. Możemy je również obserwować u dzieci mających problemy z uczeniem się oraz – jako obraz patologiczny – u osób z uszkodzeniami mózgu.
Fale Theta 3-7 Hz, 4-7 Hz lub 4-8 HzFale te dominują w obrazie EEG od 6 miesiąca życia do wieku około 6-7 lat. U starszych pacjentów dominacja tych fal w stanie czuwania wydaje się być związana z sennością oraz wyłączaniem się z dyskusji i świadomej obserwacji otoczenia.
W Biofeedback, kojarzone z najgłębszym poziomem medytacji. Jest też nazywana bramą do nauki i pamięci. Towarzyszy zwiększaniu kreatywności, procesom uczenia się. Redukuje stres, budzi intuicję i inne pozazmysłowe percepcje i umiejętności.
Skutki treningu: wzmacnianie fal może wywołać fantazjowanie, stany bliskie transowi. Redukowanie fal, może poprawiać koncentrację, zdolność ogniskowania uwagi.
Nadmierne ilości Thety są typowe dla osób z zespołem zaburzeń uwagi lub mikrouszkodzeniami mózgu.
Fale Alfa 8-13 HzFale są widoczne u 90% osób po zamknięciu oczu. Po 9-11 roku życia i przez cały okres dorosłości są one dominującą częstotliwością w obrazie EEG przy oczach zamkniętych.
Stan alfa często towarzyszy rozmyślaniu nad problemem i może to być stan bardzo kreatywny. Dominuje podczas fantazjowania oraz medytacji – koncentracji na doznaniach płynących z wewnątrz.
W stanie alfa, zaczynamy uzyskiwać dostęp do bogactwa kreatywności, zlokalizowanego w głębszych stanach świadomości. W alfie znajdujemy się zawsze tuż przed zaśnięciem, jak i zaraz po przebudzeniu. Jest to czas, kiedy mamy dostęp do naszych obu półkul mózgowych. Przy danych częstotliwościach wyciszamy się i relaksujemy. Alfa oznacza spokój, pozytywne myślenie, inspirację, twórczość, odpoczynek.
Obniżoną amplitudę alfa mogą mieć osoby zestresowane oraz odczuwające niepokój.
Niska Alfa (8-12 Hz) – stan spokoju i relaksu, stan w którym nie angażujemy się w otaczający nas świat. Można powiedzieć, że jesteśmy zaangażowani w to, co dzieje się w naszym umyśle.
Wysoka Alfa (11-12 Hz lub 11-13 Hz) – stan wysokiej świadomości otoczenia. To stan, w którym możemy reagować na szeroki zakres zmian w środowisku. W sporcie wiąże się z szybkimi odruchami i bezbłędnymi reakcjami. Wiąże się ją również z umysłowym i fizycznym spokojem nie będącym w stanie gotowości przed podjęciem działania.
Fale Beta 12-36 HzWytwarzanie bety wiąże się ze stanem czuwania, czujności, orientacji zewnętrznej oraz myślenia logicznego, rozwiązywania problemów i uwagi. Czynność beta będzie widoczna podczas słuchania tekstu mówionego oraz podczas rozwiązywania problemów. Widoczna jest również kiedy jesteśmy spięci i niespokojni.
Szeroki zakres Bety można rozbić na mniejsze zakresy częstotliwości, które w większym stopniu odpowiadają poszczególnym sposobom funkcjonowania kory mózgowej.
Rytm sensomotoryczny – SMR 12-15 HzObserwujemy je w paśmie sensomotorycznym kory mózgowej. Pojawia się, kiedy mniej uwagi poświęcamy bodźcom sensorycznym i kiedy występuje obniżona aktywność motoryczna. Konieczne, choć niewystarczające do wytworzenia tego rytmu jest pozostawanie w bezruchu.
Towarzyszy przede wszystkim odbieraniu świata poprzez wszystkie zmysły: wzrok, słuch, smak, węch, dotyk. Odpowiada za relaks z zewnętrzną uwagą. Jesteśmy wtedy odprężeni, ale gotowi obserwować świat. Prawidłowo, wyższa aktywność tej fali powinna być w półkuli niedominującej. Zbyt niski poziom SMR towarzyszy deficytom uwagi. Jest obecny również w zaburzeniach ze spektrum autyzmu oraz przy deficytach intelektualnych. Niski poziom tej fali występuje także w zaburzeniach lękowych i PTSD (syndrom stresu pourazowego).
Beta 16-20 HzBeta związana z rozwiązywaniem problemów. Umysł jest skupiony, pracuje z pełną uwagą. Zadania wykonywane są szybko, łatwo. W tym stanie neurony przemieszczają się w błyskawicznym tempie. Można realizować ambitne cele, osiągać szczyty. Towarzyszy błyskawicznemu rodzeniu się nowych pomysłów. Umożliwiają prezentację, szybką analizę i organizowanie informacji i każdą inną działalność, gdzie potrzebny jest świeży, szybko działający mózg, kluczowe narzędzie dla naszego sukcesu.
Emisja fali odpowiada intensywnemu i świadomemu wysiłkowi umysłowemu. Im większa częstotliwość, tym większe pobudzenie twórcze i abstrakcyjne myślenie. Jesteśmy wówczas świadomi bodźców pochodzących z zewnątrz, umiemy też panować nad emocjami. Nasza uwaga jest skupiona. Koncentrujemy się na wykonywaniu zadań, rodzą się wtedy nowe pomysły. Niski poziom Bety towarzyszyć może deficytom intelektualnym i/lub zaburzeniom koncentracji uwagi. Zbyt wysoka wartość Bety w półkuli niedominującej (genetycznie nieprzeważającej) zaburza emisję fali SMR, co w konsekwencji wiąże się z rozchwianiem emocjonalnym i deficytami uwagi.
HighBeta 23 – 34 HzZakres fal związany z intensywnym, nieproduktywnym wysiłkiem intelektualnym (luminacja, zamartwianie się), z silnymi emocjami, pobudzeniem, napięciem, stresem, niepokojem. Wzmożona aktywność HiBeta może być oznaką tendencji do popadania w uzależnienia. (www.trening-uwagi.pl)
HiBeta towarzyszy nam w trakcie intensywnej pracy umysłowej. Jest jednak falą stresogenną i powoduje uczucie niepokoju. Związana jest ze zwiększonym napięciem emocjonalnym, gdyż jej emisja towarzyszy wydzielaniu adrenaliny odpowiedzialnej za stan gotowości organizmu. Zbyt długie pozostawanie w takim stanie powoduje wysokie zużycie energii, a więc stanowi obciążenie bioenergetyczne, gdyż duże dawki adrenaliny wpływają toksycznie na organizm. Skutkiem jej nadmiernego udziału może być podwyższone ciśnienie tętnicze oraz napięcie mięśniowe i odczucie głębokiego stresu. Występuje w stanach stresu oraz niepokoju. Jest obecna przy depresji i myślach negatywnych. Nasila się przy tremie i w stanach lękowych.
Gamma 38 – 42 HzPrzyjmuje się, że jeśli mózg musi równocześnie przetworzyć informację w różnych miejscach, to używa częstotliwości 40Hz do synchronizacji. Fale gamma charakteryzują myślenie integracyjne i procesy skojarzeniowe wiążące różne modalności (modalność – percepcja zmysłowa – wzrokowa, słuchowa , czuciowa itp.) Przypuszcza się, że rytm gamma o częstotliwości około 40 Hz ma związek z świadomością percepcyjną (dotyczącą wrażeń zmysłowych i ich postrzegania) oraz związany jest z integracją poszczególnych modalności zmysłowych w jeden postrzegany obiekt. Rytm gamma towarzyszy aktywności ruchowej i funkcjom motorycznym oraz percepcji sensorycznej. Aktywność high-gamma występuje podczas aktywacji kory mózgowej, zarówno przez bodźce zewnętrzne (np. dotykowe, wzrokowe), jak i wewnętrzne (przygotowanie ruchu, mowa). Rytm gamma towarzyszy działaniu i funkcjom motorycznym oraz integracyjnemu myśleniu i procesom skojarzeniowym. Fale 36 – 44 Hz są jedyną grupą częstotliwości, znalezioną w każdej części mózgu. To dlatego przyjmuje się, że kiedy mózg musi równocześnie przerobić informację w różnych swoich obszarach, to używa częstotliwości 40Hz do synchronizacji i równoczesnego przetwarzania. Fale gamma wspomagają wydajną pracę umysłową i twórczą np: podczas oglądania jabłka i kojarzenia jego nazwy. Uaktywniają się wtedy co najmniej dwa obszary mózgu. Jeden rejestruje kolor owocu, a drugi – kulisty kształt. Te dwie różne informacje o jabłku muszą się teraz połączyć w jeden obraz. Obszary mózgu, w których się pojawiają, porozumiewają się za pomocą właśnie fal gamma. Impulsy nerwowe o treści „czerwony” i „kulisty” drgają w równym takcie gamma i dlatego jabłko postrzegamy jako jeden owoc, a nie dwa odrębne przedmioty, z których jeden jest czerwony, a drugi w kształcie kuli. Okazuje się, że fale te stanowią rodzaj łącznika, za pomocą którego komunikują się nawet odległe od siebie obszary mózgu. To one wyznaczają rytm, którego utrzymanie jest dla mózgu tak samo ważne jak dla serca regularne skurcze. Fale gamma mają decydujący wpływ na najważniejsze funkcje umysłu: świadomość, pamięć i uwagę.